Hominizacja i sapientyzacja, kamienie milowe na drodze człowieka.

Spory na temat tego, jak właściwie powstał człowiek, mają długą historię. Istnieją tu dwa główne prądy myślenia, które mają zarówno zagorzałych zwolenników, jak i krytyków. Pierwszy z nich, nienaukowy, to teoria kreacjonizmu, która wychodzi z założenia, że człowieka (a także całe życie na Ziemi, całość istnienia, a wreszcie cały Wszechświat) stworzył boski byt wyższy, w teologii chrześcijańskiej sam Bóg, Najbardziej ortodoksyjni wyznawcy teorii kreacjonizmu odrzucają wiedzę naukową na temat pochodzenia kosmosu, Ziemi i ludzkości i widzą w tym tylko boską wolę stworzenia. Natomiast teoria ściśle naukowa, opierająca się na szeregu dowodów zyskanych drogą obserwacji, pomiarów i analizy porównawczej prze­ de wszystkim śladów archeologicznych oraz paleontologicznych (paleoantropologicznych), głosi, że człowiek powstał w procesie ewolucji, że miał na Ziemi licznych przodków – najkrócej mówiąc, że „pochodzi od małpy”. Większy mózg, mowa i myślenie abstrakcyjne Rozwój człowieka jest, wedle ekspertów, związany z dwoma procesami – hominizacją i sapientyzacją.

Pod pojęciem hominizacji rozumiemy wszelkie zmiany w budowie organizmu, które doprowadziły do odróżnienia człowieka od małp i małp człekokształtnych. Do czynników biologicznych należały tu między innymi: pionizacja postawy ciała i chód dwunożny, powiększenie rozmiarów mózgu i związana z tym zmiana budowy i proporcji czaszki (powiększenie mózgoczaszki, zmniejszenie twarzoczaszki, w tym odsunięcie w tył czoła, uformowanie się podbródka), zmiany w budowie kończyn górnych – zdolności chwytne dłoni, lepsze unerwienie, przeciwstawny kciuk, a także redukcja owłosienia i pigmentacja skóry. Z procesem hominizacji wiązał się proces sapientyzacji, czyli stopniowe osiąganie poziomu rozumności. Pozwoliło na to właśnie powiększenie mózgu i jego gyryfikacja, czyli kształtowanie się bruzd kory mózgowej, która jest centrum wyższej aktywności mózgu. Procesy te doprowadziły do rozwoju myślenia i typowych ludzkich zdolności, takich jak umiejętności językowe czy myślenie abstrakcyjne. Zbyt wysoka cena sporów Ludzie osiągnęli niebywały sukces ewolucyjny, ale wraz z rozwojem w człowieku budził się najwyraźniej niespokojny duch. W dziejach można wskazać niewiele okresów, które nie byłyby naznaczone sporami. Dla naszych najdawniejszych przodków źródłem konfliktu mogło być prawo korzystania ze szlaków leśnych czy wykorzystania zasobów naturalnych, później, gdy ludzie zaczęli jednoczyć się w rodziny i klany, rozpoczęły się walki o władzę oraz terytoria. Nasza historia naznaczona jest konfliktami państw i narodów, walką o zdobycie przewagi i wojnami, które pociągają za sobą miliony ofiar. Natura człowieka wydaje się być nienasycona w zdobywaniu – i płacimy za to niewątpliwie wysoką cenę – jednak obok pragnienia zwycięstw i zdobywania przewagi militarnej napędza nas także wieczne pragnienie poznawania i zdobywania wiedzy.