Blog

Kolos we wnętrzu galaktyki

Astronomia może pochwalić się nowym i rzadkim znaleziskiem. Badacze odkryli najcięższą formującą się gwiazdę w naszej galaktyce, Drodze Mlecznej. Rzeczywiście rozmiar ma znaczne. Jest ok. 500 razy cięższa od naszego Słońca i co więcej – ciągle rośnie. Nowo odkryty obiekt znajduje się na razie w fazie protogwiazdy, co oznacza, że narodził się stosunkowo niedawno i właśnie się kształtuje. Aktualnie jego mgławica, składająca sie z wodoru, helu i pyłu, kurczy się, a potem zmieni się w prawdziwą gwiazdę. Gwiazdy tego typu są nie tylko rzadkie, ale również ich dojrzewanie jest niezwykle szybkie i są „dziećmi” przez bardzo krótki czas. Nowo odkryta gwiazda znajduje się 2 ok. 11 tys. lat świetlnych od nas, w ciemnym obłoku o niezbyt poetyckiej nazwie SDC 335.5790.292. Astronomowie znają go pod angielską nazwą Spitzer Dark Cloud (SDC, Ciemna chmura Spitzera).

Jest to nagromadzenie gazu i pyłu, charakterystyczne dla środowiska rodzących i się gwiazd, do którego niełatwo przeniknąć w celu jego zbadania. SDC został zlokalizowany na niebie przez Kosmiczny Teleskop Spitzera oraz europejskie Kosmiczne Obserwatorium Herschela. Ogromna gwiazda została następnie znaleziona i zbadana za pomocą teleskopu ALMA (Atacama Large Millimeter Array). Jest to zestaw 66 radioteleskopów umieszczonych na terytorium Chile. Obecnie kończy się konstrukcja ostatnich z nich, ale pozostałe już współdziałają. W obserwatorium współpracują naukowcy ze Stanów Zjednoczonych, krajów wschodniej Azji (Japonia i Tajwan) oraz z Europejskiego Obserwatorium Południowego. Pierwsza teoria powstania najcięższych gwiazd zakłada, że pierwotny wielki obłok rozdziela się na kilka mniejszych rdzeni, które przemieniają się w gwiazdy. Druga teoria jest nieco bardziej dramatyczna. Na początku cały obłok zapada się do wewnątrz, masa przemieszcza się w kierunku centrum obłoku, gdzie powstaje jedna lub więcej ogromnych gwiazd. Mniej więcej w tym stadium jest obecnie obserwowane SGC. Dzięki teleskopowi ALMA astronomowie mogli obserwować, co dzieje się wewnątrz kosmicznego obłoku. Chcieliśmy zobaczyć, jak powstaje i rośnie olbrzymia gwiazda. I udało się nam! Jedno ze źródeł, które znaleźliśmy, to naprawdę monstrum  to największe jądro protogwiazdy w naszej Galaktyce, mówi Nicolas Peretto. Wokół jądra krąży obłok o masie ponad 500krotnie większej od Słońca. Ogromna ilość materii stale przemieszcza się w kie runku zarodka gwiazdy, stale zwiększając jej masę. Ostatecznie powinna rozdzielić się i osiągnąć masę stukrotnie większą od masy Słońca. Taką masę osiąga średnio jedna na dziesięć tysięcy gwiazd w galaktyce.

Naukowcy byli oczywiście zaskoczeni takim odkryciem już we wczesnej fazie poszukiwań. Wierzyliśmy, że ten obszar jest dobrym kandydatem do powstania masywnego obłoku, w którym mogło przebiegać formowanie gwiazd. Jednak nie spodziewaliśmy się, że w obłoku znajdziemy tak wielki zarodek gwiazdy, mówi Peretto. Badanie zostało przeprowadzone w ramach pierwszych obserwacji naukowych za pomocą radioteleskopu ALMA, który w tym czasie składał się zaledwie z jednej czwartej dzisiejszej liczny anten. Z pewnością przyniesie to rewolucję w naszej wiedzy na temat powstawania gwiazd. Pomoże to rozwiązać wiele współczesnych problemów, ale na pewno pojawią się także nowe, podsumowuje Peretto.

Co to jest Europejskie Obserwatorium Południowe?

Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) jest najważniejszą międzyrządową organizacją astronomiczną Europy, a także najproduktywniejszym obserwatorium naziemnym współcześnie. ESO zrzesza 15 krajów członkowskich: Austrię, Belgię, Brazylię, Czechy, Danię, Finlandię, Francję, Hiszpanię, Holandię, Niemcy, Portugalię, Szwajcarię, Szwecję, Wielką Brytanię i Włochy. Realizuje ambitny program projektowania, konstrukcji i uruchomienia kompleksów obserwatoriów, które umożliwią astronomom badania i nowe odkrycia. Odgrywa również ważną rolę w organizacji i wsparciu współpracy międzynarodowej w badaniach astronomicznych. W skład ESO wchodzą trzy wyjątkowe centra obserwacyjne o znaczeniu światowym, znajdujące się w Chile: La Silla, Paranal i Chajnator. W Obserwatorium Paranal działa Bardzo Duży Teleskop (VLT), który jest najdoskonalszym obecnie teleskopem do obserwacji w świetle widzialnym i podczerwonym. W obserwatorium znajdują się jeszcze dwa mniejsze teleskopy. VISTA pracuje w podczerwonej części spektrum i jest największym teleskopem przeglądowym na świecie, a VST (VLT Survey Telescope) jest największym teleskopem do przeglądów nie ba w świetle widzialnym. ESO jest europejskim partnerem rewolucyjnego teleskopu astronomiczne go ALMA, największego projektu astronomicznego dzisiejszych czasów. Do obserwacji widzialnej i podczerwonej części spektrum światła ESO planuje również nowy teleskop EELT (European Extremely Large optical/ near-infrared Telescope) ze zwierciadłem o średnicy 39 m, który będzie „największym oknem na kosmos”

Najciekawsze znane olbrzymie gwiazdy

VY CANIS MAJORIS

Średnica gwiazdy wynosi najpewniej ok. 1420 razy średnicy Słońca (z niepewnością pomiaru rzędu 120 średnic Słońca). To czyni ją jedną z największych znanych gwiazd. Gdyby gwiazda ta znalazła się w centrum naszego Układu Słonecznego, jej skraj sięgałby aż do orbity Jowisza lub Saturna. Canis Majoris znajduje się w konstelacji Wielkiego Psa, ok. 3,8 tys. lat świetlnych od nas. Czas nie obchodzi się z nią łagodnie, za niecałych 100 tys. lat ta niestabilna supergwiazda zakończy swoje życia jako supernowa. Prawdopodobnie po swoim wybuchu utworzy czarną dziurę.

VV CEPHEI A

W gwiazdozbiorze Cefeusza znajduje się kolejny gigant. W tym przypadku również chodzi o czerwonego hiperolbrzyma o średnicy prawdopodobnie 1900 większej od średnicy Słońca. W wiecznej pod róży towarzyszy jej W Cephei B, która jest o wiele mniejsza. Słonce

KW SAGITARll

Gwiazda, o jasności do 360 tys. razy większej od jasności Słońca, znajduje się w gwiazdozbiorze Strzelca. Jej średnica jest 1000-1460 razy większa od średnicy naszej gwiazdy. R136A1 Patrzcic na tę gwiazdę, znajdującą się w pobliskiej galaktyce Wielkiego Obłoku Magellana, możecie się zdziwić. Przecież ta gwiazda jest tylko 300 razy większa od Słońca. Jednak  nie o rozmiar, a o masę tu chodzi. Chociaż mała, jest 265 razy cięższa od naszego Słońca.

R136a1

intensywnie spala swoją masę, a jej całkowita jasność jest około 8,7 mIn razy większa od jasności Słońca. Gwiazda znajduje się 165 tys. lat świetlnych od Ziemi.

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *